Tegen de horizon van noordelijk Nederland ligt, door een zee van water omgeven, een smalle strook grond. Naar het oosten wordt die alsmaar breder. In het westen staan twee torens, een rode en een witte. Daar wonen iets meer dan 900 mensen. Dat is Schiermonnikoog, het meest noordoostelijk gelegen en bewoonde eiland in de Nederlandse Waddenarchipel.

Halverwege de dertiende eeuw landden er voor het eerst cisterciënzer monniken, kustbewoners waren er toen al. Ze kregen zoveel grond in bezit dat ze een groot boerenbedrijf bouwden, een zogeheten uithof met stallen en schuren. Het werk op het land deden lekenbroeders en natuurlijk ook eilandbewoners. De uithof voorzag in de dagelijkse levenskost van de kloosterlingen en de meeropbrengst werd verkocht. De schiere, in grijze pijen gehulde, monniken verwierven zich op het eiland zo’n prominente positie dat het eiland voortaan Schiermonnikoog werd genoemd.

Met de Reformatie in de zestiende eeuw kwam er ook een ander politiek regiem. De uithof en de kloosterlanderijen op het eiland kwamen onder beheer van de Staten van Friesland. Een halve eeuw later deden de Staten het eiland van de hand. Koper was de uit het Gooi afkomstige familie Stachouwer. Deze familie, die door huwelijk later met de Groninger familie Starkenborgh werd verbonden heerste iets meer dan twee eeuwen over het eiland. Halverwege de negentiende eeuw rezen de noodzakelijke onderhoudskosten de pan uit. De Stachouwers wilden van het eiland af. Het eiland was te koop en Johan Erick Banck werd de nieuwe eigenaar van het eiland. Hij heeft veel voor het eiland gedaan. Hij stak veel geld in de landbouw met de aanleg van de zeedijk en de polder en de bouw van grote boerderijen. Hij behartigde ook de zeevaart door het stichten van een eigen zeevaartschool. Met de komst van de stoomvaart trokken echter veel jonge gezinnen naar havensteden en halveerde de bevolking bijna, wat voor het eiland een gevoelige aderlating was. De toekomst zag er somber uit, want het eiland dreigde te verarmen. De hoogste prioriteit kreeg toen de bevordering van het toerisme. Aan het einde van de Badweg verrees bijvoorbeeld een, voor eilandbegrippen, imponerend en van alle comfort uitgerust Badhuis en Strandhotel.

In 1892 kwam het eiland in handen van de Duitse grafelijke familie Von Bernstorff. Drie generaties van deze familie hebben het eiland in hun bezit gehad. Jaarlijks nam het aantal badgasten tijdens de zomerweken toe. Een poging om, naar Duits voorbeeld, van Schiermonnikoog een modern kuuroord te maken, liep echter op een mislukking uit. De Eerste Wereldoorlog brak uit en vanaf 1916 vond er zoveel duinafslag plaats dat het hotel door de zee werd verzwolgen.

Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Schiermonnikoog kreeg te maken met een bezettingsmacht van enige honderden militairen, met dagelijkse ongemakken, met slachtoffers onder de eilandbevolking en veel verwoeste en beschadigde huizen door bominslagen tijdens luchtgevechten, met vliegtuigen die in het buitengebied neerstortten, met talrijke lijken van vrienden en vijanden die aanspoelden. De grote oorlog was echter elders, ver weg. Na de bevrijding raakte de familie Von Bernstorff haar eiland kwijt. Een tijdperk van herstel en vernieuwing brak aan.

Met het economisch herstel kwam meer geld in omloop en werd een vakantie heel gewoon. Ook naar Schiermonnikoog kwamen steeds meer bezoekers en met de stijgende welvaart nam de spreiding van vakanties over het jaar toe. In 1963 was de veerdienst niet meer afhankelijk van het getij, want er kwam een nieuwe aanlegdam die tot aan de vaargeul reikte. De overtocht ging daardoor gemakkelijker en sneller zodat ook veel meer ‘dagjesmensen’ naar het eiland kwamen. De veerboten werden steeds groter, de horeca en de gastverblijven pasten hun accommodaties verder aan en er kwamen heel wat nieuwe vakantiebungalows bij. Domeinen legde in het buitengebied speciaal voor voetgangers en fietsers een kilometerslang circuit van schelpenpaden aan.

In de loop van de jaren groeide de natuurbeleving uit tot een levensbehoefte. Aan het eind van de jaren tachtig kreeg Schiermonnikoog de status van Nationaal Park. Zo werd het toerisme ten slotte wat het nu is, de kurk waarop de economie bijna volledig drijft

(bron: Holwerda, J. en Maris, A.J., Schiermonnikoog in beeld, Uitgeverij Aprilis, Zaltbommel, 2006

De naam “Op ‘e Ree” (rede - beschutte ankerplaats) verwijst naar de vroegere verbinding van het eiland met de wal (Oostmahorn). Die verbinding kwam aan het begin van de vorige eeuw tot stand door middel van kleine scheepjes die dagelijks de post- en passagiersdienst onderhielden. Afhankelijk van het tij vertrokken deze, hetzij van de ree, hetzij van zandbank “de Hoge Wal” aan de zuidkant van het eiland. De dienst functioneerde dagelijks, maar de reizen duurden soms lang, wel 4 a 5 uur als windrichting, windkracht en stroming tegenwerkten. Vanuit Schiermonnikoog begon de reis - of men nu van de ree of van de Hoge Wal vertrok - als volgt: men ging met een boerenwagen (met twee paarden bespannen) van het dorp naar de dijk, de wagen reed dan zo ver mogelijk totdat het water soms naar binnen sijpelde, waarbij men de benen hoog moest optrekken om droog te blijven. Een bootje bracht de reizigers dan aan boord van het postschip. Lag het schip aan de Hoge Wal dan duurde de reis op de open kar wel 25 minuten of langer, want men reed daar op het wad bijna altijd stapvoets. Een koude, gure reis bij regen- en sneeuwvlagen! Zodra het tijd van varen was, werd de vlag op het postschip gehesen; wanneer het schip terugkwam en men had passagiers aan bood, dan ging bij nadering van rede of Hoge Wal eveneens de vlag in top en waren er meer passagiers aan boord dan in één wagen konden zitten, dan hees men twee vlaggen. Toen in 1927 de eerste veerdam (nu jachthaven) gereed kwam, kon men aan deze dam aanleggen, hetgeen een hele verbetering was. (bron o.a. Mellema, L., Schiermonnikoog, lytje pole, Fryske Akademy, Leeuwarden, 1981)